-
1 гөнҗәлә
сущ.йон гөнҗәләсе — куде́ль (сви́ток) ше́рсти
- гөнҗәлә таягыике гөнҗәлә йон — два сви́тка ше́рсти
- гөнҗәлә үләне
- гөнҗәлә баш -
2 утыру
неперех.1) в разн. знач. сади́ться, уса́живаться, сесть || сиде́ние, присе́сташарга утыру — сади́ться ку́шать
ял итәргә утыру — уса́живаться поудо́бнее на скаме́йку
бер утыруда — за оди́н присе́ст
2) перен.; разг. сади́ться/сесть, заня́ть (ме́сто, до́лжность)председатель урынына утыру — заня́ть ме́сто председа́теля
3) сади́ться/сесть, приземля́ться/приземли́ться, соверша́ть/соверши́ть поса́дкукүбәләк чәчәккә утырды — ба́бочка се́ла на цвето́к
самолёт төшеп утырды — самолёт соверши́л поса́дку
кош ботакка утырды — пти́ца се́ла на ве́тку
4) сесть (в тюрьму и т. п.), сиде́ть (в тюрьме и т. п.), сиде́ть, лиша́ться/лиши́ться свобо́ды; отсиде́ть ( в заключении)5) сиде́ть, находи́ться в сидя́чем положе́нииалда утыру — сиде́ть впереди́
ул өстәл артында утыра — он сиди́т за столо́м
6) в разн. знач. сиде́ть, быть, находи́ться, пребыва́ть в (каком-л.) состоя́нии (где-л.)эшсез утыру — сиде́ть без де́ла
җыелышта утыру — сиде́ть на собра́нии
өйдә утыру — сиде́ть до́ма
концертта утыру — сиде́ть на конце́рте
кунакта утыру — сиде́ть в гостя́х
бер класста ике ел утыру — сиде́ть в одно́м кла́ссе два го́да
7) перен. сесть, сле́довать (какому-л.) режи́мудиетада утыру — сиде́ть на дие́те
бәрәңгедә генә утыру — сиде́ть на одно́й карто́шке
8) сиде́ть ( на яйцах), выси́живать птенцо́вана каз йомыркада утыра — гусы́ня выси́живает птенцо́в ( сидит на яйцах)
9) перен. засиде́ться ( о девках)10) стоя́ть, располага́ться/расположи́тьсяшәһәр елга буенда утырган — го́род располо́жен на берегу́ реки́
11) сели́ться, расселя́ться, поселя́ться/посели́тьсяалар авыл кырыена утырганнар — они́ посели́лись на краю́ дере́вни
12) засе́сть, застрева́ть; сади́ться, сиде́тьүпкәдә пуля утыра — пу́ля застря́ла в лёгких
баржа комга утырган — ба́ржа се́ла на мель
китапларга тузан утырган — кни́ги покры́лись пы́лью
стенага корым утырган — стена́ закопте́ла
елга төбенә ләм катлавы утырган — на дне реки́ лежи́т слой и́ла
14) перен. лежа́ть/лечьйөрәккә таш булып утыру — лечь ка́мнем на се́рдце
бу эшкә күңел утырмый — к э́той рабо́те душа́ не лежи́т
15) индив. оседа́ть/осе́сть, сади́ться/сесть || оса́дкакар күзгә күренеп утырды — снег на глаза́ осе́л
йорт торган саен утыра — дом (проседа́ет) оседа́ет всё бо́лее
16) подходи́ть/подойти́, быть к лицу́, сиде́ть ( об одежде)гаскәри кием аның өстендә яхшы утыра — вое́нная фо́рма на нём сиди́т о́чень хорошо́
17) впада́ть/впа́сть, вва́ливаться/ввали́ться (о глазах, щеках)аның күзләре утырган — у неё глаза́ ввали́лись
18) сади́ться/сесть, укора́чиваться/укороти́тьсябу ситса утыра — э́тот си́тец сади́тся
йон һәм ярым йон әйберләре юганда утыра — шерстяны́е и полушерстяны́е ве́щи при сти́рке садя́тся
19) в разн. знач. устана́вливаться/установи́тьсякөннәр утырып китте — пого́да установи́лась
юллар утыргач барырбыз — пое́дем, когда́ устано́вится доро́га
чана юллары утырды — установи́лся са́нный путь
аның холкы утыра төшкән — хара́ктер его́ немно́го установи́лся
20) вправля́ться/впра́виться, станови́ться/стать на ме́сто ( о вывихе)21) вступа́ть/вступи́ть в определённую фа́зу (роста, цветения, колошения)серкәгә утыру — опыля́ться
тупсага утыру — с.-х. пойти́ в тру́бку
алмагачлар шау чәчәктә утыралар — я́блони бу́йно цвету́т
басу ямь-яшел утыра — поля́ покры́лись зелёными всхо́дами
22) перен.; прост. обма́нываться/обману́ться, просчита́ть, прогада́ть, оказа́ться в убы́тке (в дурака́х)•- утырган йомырка
- утырган килеш
- утырган кыз
- утырган тавык
- утырып баручы
- утырып калу
- утырып чыгу
- утырып эшләү
- утырып яву -
3 ак
I 1. прил.1)а) бе́лый, бе́лого цве́та (снег, мел, порошок, бумага, облака); бело-ак яулык — бе́лый плато́к, плато́к бе́лого цве́та
ак чәчәкләр — бе́лые цветы́
ак канатлы — белокры́лый ( о птицах), с бе́лыми кры́льями
ак йонлы — белошёрстый; покры́тый бе́лой ше́рстью
тасманың агы да, карасы да бар — есть и бе́лая, и чёрная ле́нты
ак эт, кара эт - бары да эт прост. — (посл.) что бе́лый, что чёрный - всё еди́но пёс; что бе́лый пёс, что чёрный - все одина́ковы
б) спец. бе́лый (мёд, пешка, флаг)аклар белән уйнаучы шахм. — игра́ющий бе́лыми фигу́рами
в) бе́лый, све́тлый (лицо, кожа человека, волосы, брови и голова детей или молодых людей); седо́й, поседе́лый (волосы, брови, голова старого человека); в сочет. бело-; светло-; седо-; бе́лый, све́тлый ( чем)ак битле — белоли́цый, светлоли́цый; бе́лый (све́тлый) лицо́м
ак мыеклы — белоу́сый; светлоу́сый; седоу́сый
ак булмаса да, пакь булсын — (посл.) пусть бу́дет не све́тлым (бе́лым), но чи́стым (све́жим)
г) бе́лый, бле́дный, побеле́лый (о лице, рубце, коже, теле нездорового человека); бесцве́тный; в сочет. бледно-; бело-ак маңгайлы — белоло́бый, бледноло́бый
ак чырайлы — бледноли́цый, белоли́цый
ак яңаклы — бледноко́жий; белощёкий
2) см. ак тәнле3) чи́стый, незагрязнённый4) перен. све́тлый, ра́дужный (о мечте, думах, намерении, пожелании, перспективе, жизни, днях)5) ист.а) бе́лый, белогварде́йский (офицер, десант, террор); в сочет. бело-ак армия — бе́лая а́рмия
б) в знач. сущ. аклар бе́лые, белогварде́йцы, беляки́ || белогварде́йский2. сущ.1) бе́лое, све́тлое; бе́лая (све́тлая) мате́рия (ткань)акка төрү — заверну́ть в бе́лое (бе́лую мате́рию)
актан киенү — одева́ться в бе́лое
актан киенеп йөрү — ходи́ть в бе́лом; одева́ться в бе́лое (све́тлое)
күлмәкне актан тектерү — сшить пла́тье из бе́лой мате́рии
2) бе́лая (све́тлая, белёсая) то́чка (пятно́, поло́ска, узо́р, цвет), подпа́линаатның маңгай йонындагы ак — подпа́лина в ше́рсти на лбу у коня́
•- ак алтын- ак аракы
- ак аш
- ак аю
- ак әнис
- ак әрем
- ак багалма
- ак балчык
- ак балык
- ак башлы
- ак бәкәлле
- ак билет
- ак билетка калу
- ак билетлы
- ак битле
- ак болыт
- ак бөртек
- ак бөртекләр
- ак булып күренеп тору
- ак буяу
- ак гвардия
- ак гөмбә
- ак дельфин
- ак дулкын
- ак ипи
- ак икмәк
- ак ит
- ак ишек
- ак йогу
- ак йон
- ак йорт
- Ак йорт
- ак йөгерү
- ак йөзле
- ак каз
- ак канлылык
- ак каплан
- ак карлыган
- ак кәбестә
- ак келәт
- ак кеше
- ак корт
- ак көртлек
- ак кунык
- ак кургаш
- ак кушу
- ак куян
- ак күбек
- ак күбәләк
- ак ләкләк
- ак май
- ак мәрмәр
- ак мәтрүшкә
- ак мунча
- ак мүк
- ак он
- ак өй
- ак өрәңге
- ак сакаллы
- ак самовар
- ак сызык
- ак таш
- ак тәнле
- ак торна
- ак төк
- ак төкләр
- ак төлке
- ак төн
- ак төнбоек
- ак төс
- ак тукранбаш
- ак түшле сусар
- ак чәч
- ак чәчләр
- ак чәчле
- ак чәчәк
- ак черек
- ак чыршы
- ак чыршылык
- ак чыршы урманы
- ак шигырь
- ак эмигрант
- ак эмигрантлар
- ак як
- акка буялу••ак белән караны аермау (күрмәү, белмәү) — см. акны-караны аермау
ак (та) дими, кара (да) дими; ак димәстән, кара димәстән — ни сло́ва не говоря́, ни с того́ ни с сего́
ак җеп белән тегелгән (типчелгән, җөйләнгән) — книжн. ши́то бе́лыми ни́тками
ак күбек булган, ак күбеккә баткан (төшкән, манчылган) — весь в мы́ле ( белой пене), весь взмы́лен ( конь)
ак күмәч белән ашарлык — с хле́бом (калачо́м) мо́жно есть ( о здоровом воздухе), хоть с хле́бом ешь; нама́жь на хлеб и ешь
ак тәүбә, кара тәүбә — три́жды зарека́юсь (зарёкся); бо́льше ни-ни́
ак флаг күтәрү — поднима́ть (подня́ть, вы́кинуть, вы́бросить, вы́вести) бе́лый флаг
акны кара дию — называ́ть/назва́ть бе́лое чёрным; выдава́ть/вы́дать чёрное за бе́лое; обеля́ть/обели́ть ( что)
- ак җәймәактан ак, судан пакь — обычно ирон. а́нгел непоро́чный (букв. беле́е бе́лого и чи́ще воды́)
- ак карга
- ак кием
- ак куллы
- ак кул
- ак куллылык
- ак күмер
- ак күңелле
- ак күңел
- ак нокта
- ак палас
- ак патша
- ак сөяк
- ак сөякле
- ак сөякләр
- ак су
- ак тап
- ак тун
- ак урын
- ак чаршау
- ак чәүкә
- ак чикмән
- ак эш
- ак юл
- ак юрган
- ак яка
- ак якалы
- акка кара белән II сущ.1) бело́ккүкәй агы — яи́чный бело́к, бело́к яйца́
2) обычно агы бело́к ( глаза)күз агындагы кызыл җепсел тамырлар — кра́сные прожи́лки на белка́х глаз
3) бельмо́ ( на глазу)бер күзенә ак төшкән — у него́ бельмо́ на (одно́м) глазу́
4) разг. бе́лая (во́дка)ике шешә ак — две буты́лки бе́лой
5) мед. бе́ли (ед. нет)ак килү — появле́ние бе́лей
6) бель ( болезнь у растений)7) акка на́бело ( переписать черновики)баштан ук акка язу — писа́ть сра́зу на́бело
•- ак төшү
- акка күчерү -
4 ватин
1. сущ.вати́нйон ватин — шерстяно́й вати́н
2. прил.ике катлы ватин — двойно́й вати́н
вати́новыйватин эчлек — вати́новая подкла́дка
См. также в других словарях:
фланель — Ике ягы да мамыкланып торган йон яки киҗе мамык тукыма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
юрган — Ябынып яту өчен ике тукыма арасына мамык яки йон сырып ясалган ятак әйберсе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Олимпийский квалификационный турнир по баскетболу среди мужчин 2012 — Баскетбол на летних Олимпийских играх 2012 … Википедия
туры — I. с. 1. Кәкре бөкре түгел, бөгелмәгән, төз. рәв. Бөгелмичә, төз 2. и. мат. Туры сызык 3. Иң кыска, иң якын. Пунктларны турыдан туры тоташтырган (элемтә, юл һ. б.) 4. рәв. Ике арада тукталмыйча, кермичә. Арадагы инстанцияләрне читләтеп узып 5.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
көнҗәлә — 1. Ике агач кисәген бер беренә туры почмак ясап беркетеп эшләнгән, горизонталь кисәгенә утырып, вертикаль кисәгенең башына йон бәйләп куеп, кул белән йон эрли торган җайланма 2. күч. Үзен пөхтә йөртмәгән, чәче башы тузган ялкау хатын кыз тур.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Список художников — Это служебный список статей, созданный для координации работ по развитию темы. Данное предупреждение не устанавливается на информационные списки и глоссарии … Википедия
җеп — 1. Йон, мамык, ефәк, җитен һ. б. җепселләрен бер берсенә кушып бөтерү юлы белән әзерләнгән һәм туку, бәйләү кебек эшләргә китә торган материал, эрләнмә. с. Мамык яки чүбек җебеннән бәйләнгән яки тукылган аягында җеп оек. Берничә җепне катып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кош — 1. Тәне йон мамык һәм каурый белән капланган, гадәттә һавада очу өчен дә җайлашкан, ике канатлы һәм томшыклы, җылы канлы, умырткалы җан иясе 2. күч. сөйл. Кеше (холкына, җәмгыятьтәге урынына, дәрәҗәсенә, эшенә һ. б. карата) нинди кош икәне… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сыдыру — 1. Нык ышкылып тырнау; ышкылган җирдә эз калдыру. Ирексездән сыдырырга юл кую 2. Каурыйны, яшь чыбыкны һ. б. ш. ике бармак арасына яки учка кысып үткәреп, йон бөртекләреннән, яфрак, бөре һ. б. чистарту. Үсемлек сабагындагы вак тармакларны,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ярым — 1. Сан, микъдар, күләмне белдергән сүзләр белән килгәндә, шулардан аңлашылган бөтеннән тыш тагын ярты мәгънәсен белдерә ике ярым еллык. и. Бөтеннең яртысы ярым юлны үтү 2. Исемнәр, сыйфатлар һ. б. кайбер сүзләр алдыннан: 1) Ярты ярым боҗра, ярым… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге